Foliany

POWSZECHNE ŹRÓDŁO POKARMOWE

Foliany występują powszechnie we wszystkich produktach spożywczych zarówno roślinnych, jak i zwierzęcych. Do naj­lepszych źródeł należą: wątroba, soja, szpinak, brokuły, bruk­selka, jaja kurze, sałata, kapusta pekińska, otręby pszenne.

BIODOSTĘPNOŚĆ FOLIANÓW

Znaczne ich straty występują podczas gotowania, zwłaszcza w dużych ilościach wody. Szacuje się, że jest to od 50-90% wartości wyjściowej, np. szpinak traci tylko 24%, ale już ka­lafior ponad 84%. Sposób przechowywania żywności boga­tej w foliany też ma znaczenie. Na przykład świeże warzywa liściaste przechowywane w temperaturze pokojowej mogą stracić przez 3 dni nawet do 70% wartości wyjściowej fo­lianów.

Średnie spożycie folianów w przeciętnych porcjach pokar­mowych waha się od 162 μg do 680 μg, z czego w normal­nych warunkach absorbowane jest 50-90% folianów.

Jednak kilka czynników może obniżać ich przyswajalność:

• Składniki „antyfolianowe” w diecie. Foliany bardzo ła­two mogą wiązać się z innymi składnikami żywności, które ograniczają ich wchłanianie w jelitach lub unie­możliwiają ich prawidłowy transport.
• Niejednakowa charakterystyka biodostępności różnych folianów.
• Stan odżywiania organizmu. Niedobory żelaza i witami­ny C upośledzają wykorzystywanie folianu przez orga­nizm.
• Środki antykoncepcyjne, alkohol, wszystkie leki wpły­wające na kwaśność przewodu pokarmowego, chole­styramina oraz leki antyepileptyczne.
• Zaburzenia funkcjonalne i strukturalne jelita cienkiego, niedobór enzymów rozkładających i uczestniczących w wewnętrznym komórkowym transporcie i przemia­nie folianów.

Niewielką ilość folianu wytwarza organizm w jelicie cienkim przez bakterie z rodzaju Bacteriodes spp. Badania wskazują, że foliany są absorbowane na całej powierzchni jelit. Zapasy ustrojowe folianów u zdrowego dobrze odżywionego męż­czyzny wynoszą 5-10 mg, z czego połowa znajduje się w wą­trobie.

Okres wyczerpania zapasów ustrojowych wynosi 3-4 miesiące. Dominującą formą krążącą we krwi jest kwas metylotetrahydrofolinowy. Normalna zawartość fo­lianów w surowicy waha się w zakresie 6-27 mg/cm3 (6,8-61,2 nmol/l), podczas gdy w czerwonych krwinkach znajduje się ich 30-krotnie więcej. Na zawartość folianów w surowicy wpływa krążenie wątrobowo-jelitowe, w którym przenoszone jest dziennie około 0,1 μg folianów. Różne for­my folianów ulegają w ustroju (za pomocą wielu enzymów) wzajemnym przekształceniom, z których część znajduje się pod kontrolą układu hormonalnego. Niezwykle ważną rolę w wewnątrzustrojowym transporcie folianów odgrywają białka nośnikowe. Dziennie wydalanych jest z moczem około 40 μg folianów i około 200 μg z kałem.

PORÓWNANIE SUPLEMENTACJI KWASEM FOLIOWYM A METAFOLINEM®

Po spożyciu Metafolin® w przeciwieństwie do kwasu foliowe­go (który jak opisano powyżej jest stopniowo redukowany przez szereg reakcji enzymatycznych) bezpośrednio ulega wchłanianiu w nabłonku jelita i jest wydzielana do krwi.

Ważne!!! Metafolin® nie podlega reakcjom redukcji za­leżnym od genetycznie uwarunkowanej obecności enzymu DHFR i MTHFR. Pozwala to na skuteczną suplementację fo­lianów (w tej formie) nawet u osób dotkniętych genetycznie niską aktywnością tych enzymów.

W przypadku osób dotkniętych tego typu uwarunkowaniami kwas foliowy będzie miał małe szanse na osiągnięcie zredu­kowanej formy użytecznej dla organizmu.

Podsumowując, w porównaniu do kwasu foliowego absorb­cja Metafolinu® przebiega szybciej z ominięciem kilku reakcji chemicznych i szybciej ta forma folianów może być wykorzy­stana w procesach komórkowych.

MOŻLIWE ZASTOSOWANIA FOLIANÓW

Według dostępnych badań i danych foliany są niezbędne do: wzrostu tkanki macierzystej w okresie ciąży, niezaburzonej syntezy aminokwasów; niezaburzonego wytwarzania skład­ników krwi; prawidłowego metabolizmu homocysteiny, pracy układu immunologicznego, prawidłowego przebiegu procesu podziału komórek; zmniejszenia poczucia zmęcze­nia i męczliwości, prawidłowego i niezaburzonego przebiegu funkcji psychologicznych (takich jak kojarzenie, pamięć).

ZNACZENIE FOLIANÓW W ZAPOBIEGANIU WRODZONYM WADOM ROZWOJOWYM

Wady cewy nerwowej (WCN).

Sposób odżywiania się matki wpływa na rozwój i wzrost płodu. Dieta ciężarnej powinna dostarczać wszystkich niezbędnych składników. Wiele badań naukowych po­twierdza, że jednym z najważniejszych są foliany (w tym kwas foliowy). Uczestniczy on we wszystkich proce­sach niezbędnych dla prawidłowego rozwoju płodu, syntezie kwasów nukleinowych, podziału komórek oraz wytwarzaniu krwinek czerwonych, czyli we wszystkich procesach, które intensyfikują się w czasie ciąży. Stąd zapotrzebowanie na fo­liany wzrasta u ciężarnej dwukrotnie. Niedobór tych składni­ków w okresie przedkoncepcyjnym i w pierwszym tygodniu ciąży stanowi główną przyczynę wad neurologicznych płodu, w tym wady cewy nerwowej (WCN).

Do wad cewy nerwowej zalicza się: deformację czaszki (bezmózgowie, bezczaszkowie, przepuklina mózgowa) oraz deformację kręgosłupa (rozszczep kręgosłupa, przepuklina oponowa lub oponowo-rdzeniowa).

Suplementacja folianami, w tym kwasem foliowym w okre­sie przedkoncepcyjnym oraz w pierwszym trymeście ciąży może znacznie zmniejszyć ryzyko powstania nie tylko wad cewy nerwowej, ale także niektórych wad serca, kończyn, układu moczowego, przewodu pokarmowego i rozszcze­pów twarzoczaszki.

Z przeprowadzonych w okresie ostatnich 4 lat badań wyni­ka, że pokrycie zapotrzebowania na foliany wpływa na ob­niżenie ryzyka występowania powikłań u ciężarnej, takich jak: stan przedrzucawkowy, poronienia nawracające, zgony wewnątrzmaciczne, hipotrofia płodu czy wady organiczne u płodów i noworodków.

Powikłania te wiążą się z hiperhomocysteinemią, bezpośred­nim uszkodzeniem śródbłonka naczyniowego, wzrostem aktywności układu krzepnięcia i powstania błonek miażdży­cowych.

CHOROBY UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO HIPERHOMOCYSTEINEMIA

Niedobór folianów w diecie sprzyja rozwojowi miażdżycy. Jest to choroba, w której istotną rolę odgrywa homocysteina.

Homocysteina jest pośrednim aminokwasem siarkowym powstałym w trakcie przemian ustrojowych metioniny – eg­zogennego aminokwasu obecnego w białkach pochodzenia zwierzęcego, dostarczanego z pożywieniem.

U osób zdrowych większość homocysteiny ulega przekształ­ceniu poprzez remetylację do metioniny i dalej do cysteiny. Niezbędnym substratem do reakcji metylacji jest pochodna kwasu foliowego. W przypadku zaburzeń w przemianie ho­mocysteiny jej nadmiar gromadzi się w krwi.

Występująca przy niedoborze folianów hiperhomocysteine­mia stanowi niezależny czynnik ryzyka miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca i naczyń (wzrost homocysteiny o 5 μmoli/dm3), zwiększa ryzyko tych chorób o 60-80%. Wystę­pują one u około 30% pacjentów z chorobą niedokrwienną serca i naczyń obwodowych, a nawet u 40% osób dotknię­tych chorobą naczyń mózgowych.

Nadmiar homocysteiny powoduje uszkodzenie śródbłonka naczyń krwionośnych, co prowadzi do zwiększenia ryzyka rozwoju zmian miażdżycowych, nasilenie stanu zapalnego, przebudowę ścian naczyń, przyleganie płytek krwi i utlenia­nie cholesterolu LDL.

Udział homocysteiny w aktywacji czynników krzepliwości krwi i ich inaktywacji wskazuje na jej prozakrzepowe działa­nie. Dlatego też jej podwyższony poziom we krwi może pro­wadzić do zakrzepiny naczyń obwodowych niezależnie od hipercholesterolemii, nadciśnienia tętniczego lub cukrzycy.

W wielu badaniach wykazano odwrotną korelację między stężeniem folianów i homocysteiny we krwi. Według badań suplementacja 500 μg kwasu foliowego zmniejszyła u bada­nych poziom homocysteiny o 18%. W badaniach przepro­wadzonych w Polsce wykazano, że 26% mężczyzn i 16% kobiet ma podwyższony poziom tego aminokwasu we krwi, a w grupie wiekowej powyżej 59. roku życia już 29%.

SUPLEMENTACJA:

Porcje suplementacji folianów wahają się od 200 μg do 1000 μg dziennie.

Foliany dostępne są jako kwas foliowy lub w opatentowanej czynnej postaci, która jest biorównoważna z postacią folianu występującego w warunkach naturalnych – Metafolin®.

Metafolin® – stabilna sól wapnia kwasu L-5-metyltetrahy­drofoliowego – jest dominującą formą folianów występującą w żywności.

Metafolin® w stosunku do kwasu foliowego po spożyciu wy­kazuje optimum absorbcji, wyższą biodostępność oraz ak­tywność fizjologiczną.

Metafolin® jest bardziej efektywna w obniżaniu poziomu homocysteiny we krwi, ma lepsze działanie na funkcję śród­błonka naczyń w sposób niepowiązany z homocysteiną.

Metafolin® jest jedynym folianem przenikającym barierę krew-mózg.

Jest też najbardziej skuteczną formą folianów dla osób do­tkniętych tzw. polimorfizmem MTHF, który to uniemożliwia prawidłową przemianę kwasu foliowego w organizmie.

Metafolin® nie maskuje ewentualnego niedoboru witaminy B12 w diecie.

Nawet bardzo duże porcje są bezpieczne (powyżej 1000 μg) dziennie i nie wiążą się z ryzykiem nagromadzenia niezmeta­bolizowanego kwasu foliowego.

Preparaty z folianami najlepiej nabywać w aptece. Należy wy­bierać preparaty w szklanych buteleczkach standaryzowane, hipoalergiczne, niezawierające żadnych sztucznych dodat­ków konserwujących czy barwiących.