Dieta bezglutenowa – czy dla wszystkich?

2019-06-21

Dieta bezglutenowa to bardzo dobre rozwiązanie dla osób z nietolerancją lub alergią na gluten. Często stosują ją także osoby, które chcą „oczyścić” swój organizm. Należy jednak pamiętać, że w każdym z tych przypadków niezbędne jest dostarczanie większej ilości witamin, minerałów i błonnika.

Zacznijmy od kontrowersyjnego tematu: czy dieta bezglutenowa jest dobra dla każdego? Nie ma na to prostej odpowiedzi. W przyrodzie bowiem nic nie dzieje się bez powodu. W naszej diecie od zarania dziejów, choć…

Człowiek (homo) liczy sobie już jakieś 2,8 miliona lat. Tymczasem zboża i jego produkty na stale zagościły w jego żołądku około 11 tys. lat temu (w późnym paleolicie). Wiązało się to z rozwojem cywilizacji, osiedleniem się ludzi i posiadaniem umiejętności do uprawiania, zbierania i przetwarzania zboża. Pierwsze dowody na tę umiejętnością archeolodzy znajdują w wykopaliskach na terenie dawnej Mezopotamii, 9,5 tys. lat temu sztukę uprawy roli posiedli mieszkańcy Indii, potem Egiptu, Chin.

Młode zboża

W całym procesie ewolucji zboża są więc pokarmem stosunkowo nowym, ale od tychże 10 tys. lat coraz powszechniejszym. Nauczyliśmy się trawić białko zawarte w zbożu (właśnie ów gluten). Można powiedzieć, że zboża i jego przetwory są nam potrzebne. Nie wszyscy tak jednak sądzą. Wystarczy sięgnąć do niektórych badań i książek popularnonaukowych, które wskazują, że mąka może nie być dla nas korzystna.

Wciąż jednak dla wielu ludzi zboża są źródłem białka i błonnika. A przecież nie jedynym! Bardzo bogatym źródłem białka jest soja, rośliny strączkowe, jajka, mięso. Błonnik pochodzący z roślin i owoców także może z sukcesem zastąpić ten zawarty w zbożach (warto pamiętać, że we współczesnej diecie, część produktów zbożowych takich jak mąka, są w znacznym stopniu mechanicznie pozbawiane błonnika).

W zbożach jest też szereg substancji, które nam nie służą. Lektyny i saponiny to broń obusieczna – badania naukowe odkrywają przed nami ich korzystne i niekorzystne działania. Kwas fitynowy, zwłaszcza w nadmiernych ilosciach, może z kolei ograniczać wchłanianie niektórych witamin i mikroelementów. Jest wreszcie słynny gluten, białko, które u części ludzi może wywołać reakcję obronną organizmu, która może zakończyć się m.in. zanikiem kosmków jelitowych.

Dieta bezglutenowa a suplementacja

Jak więc widzimy dieta bezglutenowa może nieść ze sobą niedostateczną ilość wielu ważnych substancji i często konieczność ich suplementowania. Czym jest zaś suplementacja? To uzupełnienie, dodatek.

Prawidłowa i świadoma suplementacja to uzupełnienie codziennej diety o te składniki, które na co dzień się w niej nie znajdują lub znajdują w zbyt małej ilości.

Błonnik w parze z bakteriami

Dobrym przykładem są na przykład suplementy diety zawierające szczepy probiotyczne (L. acidophilus, B. lactis, L. paracasei, L. rhamnosus). Szczepy te mogą wspierać funkcjonowanie naszego układu odpornościowego i trawiennego. Różne czynniki wewnętrzne i zewnętrzne mogą wpłynąć na zachwianie równowagi pomiędzy różnymi bakteriami zasiedlającymi nasze jelita. Podobnie jest z błonnikiem. Jeśli błonnika pochodzenia zbożowego nie zastępujemy innymi źródłami, mogą pojawić się zaparcia. Wtedy także można rozważyć suplementację błonnikiem „bezglutenowym” – np. pochodzącym z babki płesznik.

Skomplikowana maszyna

W diecie osób zmagających się z nietolerancją lub alergią na gluten mogą pojawić się niedostateczne ilości żelaza, cynku, miedzi, wapnia, kwasu foliowego, witaminy B12 i ryboflawiny. Warto także przyjrzeć się stężeniom witaminy D3 w organizmie.

Poza wymienionymi składnikami, istotne są również takie witaminy jak A, E i K – o czym piszemy w innym artykule. Czytając o diecie bezglutenowej dobrze jest jednak zdać sobie sprawę, że nasz organizm to skomplikowana maszyna, która do dobrego funkcjonowania potrzebuje bardzo wielu składników. Jeśli zabierzemy mu błonnik z otrębów czy płatków zbożowych to musimy mu go dostarczyć w innej postaci.

Autor tekstu: Oskar Berezowski